Huperzia เฟินสาย หลายเสน่ห์ ของดีเมืองคร

🌿 มาทำความรู้จักพันธุ์ไม้ชื่อหรูๆ เก๋ๆ “ฮูเปอร์เซีย” (Huperzia) หลายคนคงนึกถึงไม้นอกที่ไหน จริงๆ แล้วก็คือ “เฟินสาย” ที่เราคุ้นหน้าคุ้นตาดีนี่เอง

แต่หลังจากมีการศึกษาค้นคว้าพบว่าไม้สายแสนสวยนี้ไม่ใช่พืชสกุลเฟิน แต่ Huperzia เป็นสกุลพืชคล้ายเฟิน ที่ภายหลังได้แยกตัวออกมาจากสกุล Lycopodium และถูกจัดให้เป็นวงศ์ใหม่ (family) คือ Huperziaceae ซึ่งอยู่ในวงเทียบเท่ากับ Lycopodiaceae มีลักษณะพิเศษตรงที่

Advertising

ลงโฆษณา 08-633-52703

🍄 ลักษณะลำต้นของ Huperzia ที่เจริญเติบโตแบบตั้งตรง ไม่ทอดเลื้อย

🍄 การแตกแขนงของกิ่ง Huperzia ที่เกิดพร้อมกันเป็นคู่ (ทวิ) และเท่าๆกัน

🍄 ตำแหน่งและรูปร่างของอับสปอร์ที่อยู่ส่วนปลายสายรูปทรงคล้ายไตและถูกปกป้องโดยใบเกล็ด เป็นอีกเหตุผลที่นักพฤกษศาสตร์ตัดสินใจย้าย Lycopodium หลาย species มาเป็น Huperzia เพราะส่วนขยายพันธุ์ตรงปลายต้นจะเป็นแบบ strobili ชัดเจน หรือเป็นใบลดรูปจนเป็นแท่งก็ได้

🍄 จํานวนเบสิกโครโมโซมที่แตกต่างกัน (ข้อนี้ยังเป็นที่ถกเถียง)

แต่ไม่ว่าเจ้าไม้สายตัวนี้จะชื่อว่าอะไรความงดงามและเสน่ห์ของเขาก็ยังคงอยู่ ที่สำคัญปัจจุบันนี้ฮูเปอร์เซียมีสายพันธุ์ให้เล่นหลากหลายมากกว่าเดิม มีไม้กลายพันธุ์แปลกใหม่ให้เก็บเข้าคอลเล็คชั่น

และถ้าพูดถึงสวนที่มีชื่อเสียงเรื่องการเพาะเลี้ยงและพัฒนาฮูเปอร์เซียที่นักสะสมรู้จักดีก็คือ โพธิ์เสด็จพันธุ์ไม้ จังหวัดนครศรีธรรมราชเจ้าของคือ พี่ยงค์ พยงค์ มาศบำรุง และ พี่เอ๋ จิตทิมา บำรุงสุข ทั้ง 2 เก็บสะสมไม้สายและเฟินนานาชนิดมากกว่า 12 ปี

ทำให้เขาค้นพบว่าฮูเปอร์เซียไม่สามารถนำมาเข้าคู่ผสมเพื่อพัฒนาสายพันธุ์ได้ แต่การขยายพันธุ์ด้วยการเพาะ Strobilus มีโอกาสเกิดการกลายพันธุ์ได้ลูกไม้หน้าตาใหม่ๆ ออกมาได้

พี่ยงค์ พยงค์ มาศบำรุง กับระย้าเกล็ดหอย (เกล็ดปลาช่อน) กอขนาดซุปเปอร์บิ๊ก

ปัจจุบันที่สวนแห่งนี้มีฮูเปอร์เซียสายพันธุ์แปลกมากกว่า 40 แบบ ถือว่าเป็นรังเฟินที่มีความหลากหลายมากที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย แอดมินจะพาคนรักต้นไม้และสวนไปชมฮูเปอร์เซียสวยๆ และเทคนิคการเลี้ยงจากพี่ยงค์และพี่เอ๋กันค่ะ

👉 เทคนิคการปลูกเลี้ยง Huperzia

โรงเรือนพรางแสงด้วยซาแรน 60-70% เพราะถ้าพรางแสงน้อยกว่า 60% ฮูเปอร์เซียจะได้รับแสงมากเกินไปจนใบเหลือง แต่ถ้ามากกว่า 70% ต้นจะไม่แข็งแรงเพราะแสงน้อยไม่เพียงพอต่อการสร้างอาหาร ฟอร์มต้นลีบแบน สายจะลู่ลงดูไม่สวยงาม แต่ถ้าปลูกเลี้ยงทั่วไปแบบไม่มีโรงเรือนควรแขวนใต้ขายคาให้ได้รับแสงแดดช่วงเช้าหลีกเลี่ยงแดดเที่ยงและบ่าย หากแขวนใต้ต้นไม้ควรได้รับแสงรำไร

โรงเรือนพรางแสงด้วยซาแรน 60-70%

เครื่องปลูกใช้ซากเฟินชายฝ้าสีดาสับ ดีที่สุดเพราะมีธาตุอาหารมากกว่ากาบมะพร้าว แต่ทนทานมากกว่าแต่มีข้อเสียคือราคาสูง สามารถใช้กาบมะพร้าวสับทดแทนได้แต่ควรหมั่นสังเกตว่ากาบมะพร้าวเน่าเปื่อยผุพังหรือไม่ หากกาบมะพร้าวเปื่อยยุ่ยควรรีบเปลี่ยนทันทีเพราะอาจกลายเป็นที่สะสมของเชื้อโรค/แบคทีเรียส่งผลให้เกิดอาการรากเน่าได้ หากจะให้ดีกาบมะพร้าวที่นำใช้เป็นวัสดุปลูกควรนำมาแช่น้ำและเปลี่ยนน้ำอย่างน้อย 3 รอบ เพื่อให้สารแทนนิน (สารสีน้ำตาลที่ละลายออกมาจากกาบมะพร้าว) สารนี้มีความฝาดทำให้รากชะงักการเติบโต ในกระบวนการนี้ผู้ปลูกเลี้ยงอาจนำกาบมะพร้าวสับไปต้มเพื่อฆ่าเชื้อโรคและแมลงศัตรูพืชที่ติดมากับกาบมะพร้าวได้

ใช้กาบมะพร้าวสับและสแฟ็กนั่มมอสเป็นวัสดุปลูก

ให้ปุ๋ยเม็ดละลายช้า สูตร 13-13-13 ทุก 2 เดือน ไม่ควรให้เม็ดปุ๋ยสัมผัสกับรากโดยตรงเพราะอาจทำให้รากเน่าได้ ให้โรยเม็ดปุ๋ยชิดขอบกระถางหรือใช้กระกร้ากรวยสำหรับใส่ปุ่ยแล้วเสียบที่เครื่องปลูกจะดีกว่า

การรดน้ำให้สังเกตที่เครื่องปลูก หากยังเปียกอยู่ควรงดให้น้ำเพราะฮูเปอร์เซียไม่ชอบให้รากแฉะเพราะจะเน่าง่ายมาก ควรปล่อยให้เครื่องปลูกมีโอกาสแห้งบ้าง การรดน้ำวันเว้นวันจึงดีที่สุด

เฟินสาย ขยายพันธุ์ด้วยสตรอปิลัส

เฟินสาย ขยายพันธุ์ด้วยสตรอปิลัสที่อยู่ส่วนปลายสาย

ฮูเปอร์เซียขยายพันธุ์ด้วยสตรอปิลัส ที่อยู่ส่วนปลายของสายสปอร์ อับสปอร์ (sporangium) รูปร่างคล้ายไตย่อส่วน อับสปอร์เหล่านี้จะฝังตัวเดี่ยวในซอกแคบๆ (axil) ระหว่างใบเกล็ดกำเนิดสปอร์ (sporophylls) กับก้านต้นที่ลดรูป เราเรียกส่วนนี้ว่าส่วนขยายพันธุ์ strobili เมื่อแตกออกมาในสภาพแวดล้อมเหมาะสมจะงอกเป็นต้นใหม่ หรือหากเราต้องการเพิ่มจำนวนให้รวดเร็วขึ้นสามารถนำสตรอปิลัสไปเพาะชำในขุยมะพร้าวหรือพีทมอส เพื่อให้อัตราการงอกสูงขึ้นควรเพาะในกระจาดพลาสติกแล้วใช้ถุงพลาสติกครอบจากนั้นวางในที่ร่มรำไร ใช้เวลา 8-10 เดือนจะได้ต้นอ่อนจึงนำไปแยกปลูกในกระถางเล็กและค่อยๆ ขยับไซส์กระถางให้เหมาะสมกับขนาดต้น การเปลี่ยนกระถางทุกครั้งควรระวังอย่าให้รากกระทบกระเทือนรุนแรงและควรเขย่าวัสดุปลูกเก่าๆ ออกให้มากที่สุดอย่างเบามือ

เชื้อราศัตรูตัวร้ายของฮูเปอร์เซีย สารพัดโรคที่เกิดจากเชื้อรา เช่น ไฟทอปธอรา (Phytophthora) โรครากเน่า โคนเน่า ใบจุด ราสนิม ราน้ำค้าง โรคเหล่านี้หาเกิดแล้วควรเผาทิ้งทำลายทันที ทางที่ดีควรป้องกันไว้ก่อนโดยดูแลรักษาความสะอาดของโรงเรือนไม่ให้เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค บรรยากาศภายในโรงเรือนต้องโปร่งลมถ่ายเทได้ เครื่องปลูกควรเปลี่ยนอย่างน้อยปีละครั้งป้องกันการสะสมของเชื้อโรคต่างๆ

👉 เคล็ด (ไม่) ลับ ที่คนเลี้ยงฮูเปอร์เซียต้องรู้

🌳ถ้าฮูเปอร์เซียปลายแห้ง แสดงว่ารากเน่าเสียหายไปแล้ว บางคนเห็นปลายเหี่ยวนึกว่าน้ำไม่พอกระหน่ำรดน้ำมากขึ้น จริงๆ แล้วเกิดจากเครื่องปลูกเสื่อมสภาพน้ำขังที่ระบบรากจนรากเน่าไปแล้วส่งอาหารไปเลี้ยงไม่พอปลายยอดจึงเหี่ยว ฉะนั้นหากสังเกตเห็นปลายเหี่ยวให้ลองดูที่เครื่องปลูกว่าเปื่อยยุ่ยหรือยังหากเป็นอย่างนั้นต้องรีบเปลี่ยนทันที

🌳รากเหี่ยวรดน้ำยังฟื้น รากเน่าแก้อย่างไรก็ไม่หาย

🌳เลี้ยงฮูเปอร์เซียปล่อยให้แห้ง ดีกว่าปล่อยให้แฉะ

ได้เทคนิคการปลูกเลี้ยงฮูเปอร์เซียแล้วก็อย่าลืมไปหาซื้อมาทดลองเลี้ยงกันดูนะคะ เลี้ยงไม่ยากอย่างที่คิด

👉 เฟินสาย ตัวเด่นๆ จากสวนโพธิ์เสด็จพันธุ์ไม้

หางหงส์

หางหงส์ นับเป็นฮูเปอร์เซียประจำสวนโพธิ์เสด็จพันธุ์ไม้ก็ว่าได้ เพราะเป็นไม้กลายที่พบเพียงต้นเดียว มีลักษณะสายยาวมากกว่า 1 เมตร แตกกิ่งบริเวณโคนกิ่งส่วนปลายห้อยเป็นสายทิ้งตัวลงด้านล่าง ภาพรวมดูสง่างามมากเจ้าของจึงตั้งชื่อว่าหางหงส์นั่นเอง

ระย้าเกล็ดหอย หรือ เกล็ดปลาช่อน

ระย้าเกล็ดหอย หรือ เกล็ดปลาช่อน สายจะแตกก้านเป็นรูปตัววายคว่ำ (Y) และแตกกิ่งจำนวนมากดูฟูฟ่องสวยงาม ใบมนรีคล้ายรูปไข่ เรียงตัวสลับกันตามแนวเส้นดูสวยงามไม่น้อย